Είναι μαζί από μικρά παιδιά. Από το ίδρυμα. Προσπαθούν να ξεχάσουν τις μέρες που αγκαλιάζονταν, έπιανε ο ένας το χέρι του άλλου για να λιγοστέψει ο πόνος, να αντιμετωπίσουν το κακό, αλλά δεν μπορούν. Ο Τέλης θέλει να πιστεύει πως είναι όλα ψέματα, αποκυήματα της μεγάλης του φαντασίας. Παραμύθια όπως αυτά που γράφει για να ξεχνιέται, όμως και σε αυτά του βγαίνουν ήρωες πάντα οι κακοί. Ο Ξενοφώντας επηρεάστηκε περισσότερο, είναι χειρότερος από τους ήρωες του Τέλη. Ντίλιγκερ, σκορπάει τον θάνατο. Κατάντησε να γίνει υποχείριό τους, αν και είχε όλες τις προϋποθέσεις να δημιουργήσει κάτι καλό. «Τέλη, τελευταία φορά και με αποδεσμεύουν» του επαναλαμβάνει όταν εκείνος κάνει προσπάθειες να τον μεταπείσει. Ούτε η Δανάη κατάφερε να του αλλάξει ρότα. Αν και την αγαπούσε, την άφησε να φύγει. Ο Τέλης τουλάχιστον, παρά τις «ιδιορρυθμίες» του, έχει τη Σοφία και τον γιο τους τον Γιώργο. Τους γκρέμισαν την παιδικότητα, την αθωότητα, την ηθική τους. Τους έκαναν σκάρτους. Το μόνο θετικό τότε μέσα στη φρίκη ήταν ότι είχε ο ένας τον άλλον, μετά έπρεπε να αντιμετωπίσουν το δίλημμα: ένας ή κανένας.
[...] Έδειχνα απάθεια, σταμάτησα να αισθάνομαι. Ούτε εφιάλτες είχα. Δεν έβλεπα πια τα πρόσωπα αυτών που είχα σκοτώσει. Είχαν σταματήσει και αυτά τις επισκέψεις. Το πρωί στο γραφείο υποδεχόμουν τις ορδές των αγανακτισμένων φορολογουμένων. Έδινα συμβουλές σε αυτούς που είχαν πελαγώσει με τις δηλώσεις, τα Ε9 και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Όταν χτυπούσε το κινητό (της δουλειάς) έπαιρνα ατάραχος την εντολή και ετοιμαζόμουν πνευματικά και σωματικά για τη σωστή διεκπεραίωσή της. Δεν είχα αναστολές και δεν έμπαινα σε δεύτερες σκέψεις για τις δολοφονίες που διέπραττα. Αυτό με έκανε ακόμα πιο αποτελεσματικό και περιζήτητο στη δουλειά. Αποδέχτηκα την κατάσταση, αφού δεν μπορούσα να κάνω κάτι να την αλλάξω, έχοντας περιέλθει σε ένα καθεστώς ανοσίας, ένα είδος ακηδίας. Λειτουργούσε σαν άμυνα στον οργανισμό μου. Σκεφτόμουν τη διαδρομή μου από το ορφανοτροφείο και μετά. Ήταν προδιαγεγραμμένη και προαποφασισμένη από τον Μαυροδάκο. Η τακτική του, γνωστή: Παρακολουθούσε στενά παιδιά που ήταν σε ιδρύματα και, ανάλογα με τον χαρακτήρα, την αντοχή και τις ικανότητές τους, τα χρησιμοποιούσε για τους βρομερούς σκοπούς του. Τα περισσότερα από αυτά, κακοποιημένα, παρατημένα και συναισθηματικά ασταθή, αποτελούσαν ζυμάρι στα χέρια του. Τα εκμεταλλευόταν όπως και όποτε ήθελε τάζοντάς τους χρήματα και καλή ζωή. Ευτυχώς ο Τέλης δεν του έκανε. Τον μισούσα για τη ζωή που μου κατέστρεψε. Δεν αντιδρούσα σε αυτά που μου ζητούσε. Έκανα τον δημόσιο υπάλληλο, έδινα οικονομικές συμβουλές κ.ά. Αυτό το «κ.ά.» ήταν η εκδίκησή μου για το «κ.ά.» του εξιτηρίου του Τέλη, μετά από όσα έγιναν στο ίδρυμα. Τον είχα αφήσει να νομίζει πως ήμουν πειθήνιο όργανό του, όμως περίμενα καρτερικά τον από μηχανής θεό που θα με έβγαζε από το αδιέξοδο και θα κατέστρεφε τον μαφιόζο. Μόνος μου δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Τον σιχαινόμουν όπως και τον περισσότερο κόσμο. Ακόμα και η Δανάη, που τόσο αγάπησα, είχε φύγει τόσα χρόνια χωρίς να μου δώσει μια εξήγηση.
Δεν γούσταρα να νιώθω τίποτα. Περίμενα κάθε Παρασκευή τη μάζωξη στου Τέλη για να επικοινωνήσω με ανθρώπους που αγαπούσα και όχι με κωδικούς, όπως έκανα με τους μαφιόζους. Έφευγα πάντα με χαμόγελο από το σπίτι του κολλητού μου. Μετά ξαναέπεφτα στη μονοτονία και στο τέλμα περιμένοντας μια νέα εντολή, μια νέα αποστολή. [...]
Το βιβλίο του Τόλη Αναγνωστόπουλου Ένας ή κανένας είναι αστυνομικό μυθιστόρημα αλλά δεν σε βάζει να ψάχνεις τον δολοφόνο, απλώς τους ένοχους. Είναι σκοτεινό, μυστήριο και «αμερικάνικο» με εντελώς ελληνικό περιεχόμενο, με έλληνες ήρωες, δηλαδή είναι ένα μυθιστόρημα που στηρίζεται στις αντιφάσεις. Στηρίζεται και στη γρήγορη αστυνομική γραφή, στην ασταμάτητη δράση, στην καλοστημένη πλοκή και στους δυνατούς ̶ ανδρικούς̶ χαρακτήρες. Το επισημαίνω γιατί το Ένας ή κανένας είναι η ιστορία δύο φίλων, μιας ανδρικής φιλίας με βαριές σκιές και λίγα, μετρημένα λόγια.
Και οι δύο φίλοι, τους οποίους στο μυθιστόρημα συναντάμε περίπου μεσήλικες, έχουν πίσω τους ένα σκοτεινό παρελθόν με ασήκωτα τραύματα παιδικής ηλικίας, έστω κι αν δεν είναι μόνο το παρελθόν αυτό που τους ενώνει. Οι ανδρικές φιλίες είναι μυστήριες από τη μάνα τους: οι άντρες επικοινωνούν μεταξύ τους με εντελώς διαφορετικό τρόπο από ό,τι οι γυναίκες, και η επικοινωνία τους δεν βασίζεται στα (πολλά) λόγια. Τα συνθηματικά της βαθιάς συναισθηματικής σχέσης των δύο ηρώων πηδάνε μέσα από τις σελίδες εκεί που δεν τα περιμένεις… Και η φιλία τους, ενώ δεν εξηγείται ποτέ, είναι αυτονόητη. Ίσως όσο και ακατανόητη.
Μανίνα Ζουμπουλάκη, συγγραφέας-σεναριογράφος
Ο Τόλης Αναγνωστόπουλος γεννήθηκε το 1973 στην Αθήνα. Σπούδασε Διοίκηση Νοσοκομείων και έκανε μεταπτυχιακά στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και στα Οικονομικά της Υγείας. Εργάστηκε πολλά χρόνια στην οικονομική διεύθυνση μεγάλων ιδιωτικών νοσοκομείων. Το τελευταίο διάστημα προσαρμόζεται σε λογικές και απαιτήσεις του δημόσιου τομέα. Στο θέμα της οικογένειας τον ανέχονται μια γυναίκα και δυο μικρά αγόρια, χωρίς να ελπίζουν σε τίποτα καλύτερο από το να γράφει για να τους αφήνει ήσυχους. Παρακολουθεί σεμινάρια δημιουργικής γραφής και γράφει ασταμάτητα, όχι πολύ αισιόδοξα αλλά με δόσεις χιούμορ. Προτιμά το βουνό από τη θάλασσα, το ποδήλατο από το αυτοκίνητο, το εσπρέσο από το νεσκαφέ, τη lowbap μουσική από τη ροκ. Πιστεύει στη φιλία. Αν και οι πραγματικοί του φίλοι είναι πολύ λιγότεροι από τους διαδικτυακούς και απαιτούν περισσότερα από ένα follow ή ένα like. Το Ένας ή κανένας είναι το πρώτο μυθιστόρημα που αποφάσισε να βγάλει από τα συρτάρια του.
Επικοινωνία με τον συγγραφέα: tolisanagnos@gmail.com